روایت سید رضا فاطمی امین از واردات خودرو

سید رضا فاطمی‌امین، وزیر صمت دولت سیزدهم گفت: «مخالفت بانک مرکزی و مشکلات ارزی، مانع واردات خودرو بوده است. باوجود آنکه وزارت صمت درآمد ارزی را افزایش داد؛ اما بانک مرکزی با واردات خودرو موافقت نمی‌کرد.»

به مناسبت هفته دولت، برنامه تلویزیونی پایش در ویژه برنامه خود با مهندس سید رضا فاطمی امین، وزیر اسبق صمت و مشاور اقتصادی رئیس جمهور در دولت سیزدهم گفت وگو کرد.

وزیر اسبق صمت در این برنامه از پیشرفت های اقتصادی دولت سیزدهم، پیشران بودن وزارت صمت در اقتصاد و بازار خودرو صحبت کرد. همچنین وی، صنعت خودرو را یکی از چالش های مهم در دوران یک سال ونیمه وزارتش معرفی کرد. به گفته فاطمی امین، او رکوددار استیضاح از سوی مجلس شورای اسلامی است.

وزارت صمت، پیشران اقتصاد کشور

فاطمی امین در ابتدای برنامه از چالش های دولت سیزدهم در آغاز کار گفت. او توضیح داد: «دولت با دو دسته چالش مواجه بود. اولین دسته، چالش های ساختاری هستند که بر رفتار فعالین اقتصادی تاثیر می گذارد. چون ساختارها دیده نمی شوند، از آن ها غفلت می شود. ساختارها می توانند باعث محدودیت یا گسترش فعالیت فعالان اقتصادی باشند.» وی در ادامه از دهه نود و مشکلات اقتصادی آن زمان گفت: «به لحاظ عملکرد، دهه نود، دوران بسیار بدی بود. رشد اقتصادی در ده سال دهه نود، ۰۷/۰درصد بود. دولت سیزدهم این رشد را به ۵ درصد رساند. همه می گویند ده سال چیزی نیست و می شود آن را جبران کرد.»

همچنین وزیر اسبق صمت گفت: «ما در زمستان ۱۴۰۱، رشد ۱۲درصدی صنعت را تجربه کردیم. سوالی که همه از ما می پرسند این است که چرا این رشد در زندگی مردم احساس نمی شود. یک سدی را در نظر بگیرید. ورودی آب این سد برای ده سال تقریبا بسته بود. سد تقریبا خالی بوده و حالا که جریان آب برگشته است، زمان زیادی می برد تا پر از آب شود. این دلیلی است که مردم رشد اقتصادی را احساس نمی کنند. زمان لازم است تا در زندگی مردم جریان یابد.»

وی در پاسخ به این سوال که وزارت صمت برای اصلاح ساختارها چه اقدامی انجام داد، گفت: «کارهایی شروع شد؛ اما نیمه تمام ماند. صنعت در اقتصاد بسیار مهم است. پیشران اقتصاد است. وقتی تولید صنعتی داشته باشیم، حمل ونقل و انبارداری و… هم رشد می کنند. رشد اقتصادی صنعت در تابستان ۱۴۰۰، برابر با ۲.۱درصد بود. رشد اقتصادی هم ۵درصد بود. در ۶ فصل بعد، صنعت رشدی ۱۱.۹درصدی داشت و اقتصاد هم به ۵.۵درصد رشد رسید. سرمایه گذاری هم از ۳.۶ به ۱۰درصد رسید. رشد سرمایه گذاری یعنی سرمایه گذاران به آینده امیدوارند. صادارت هم رشد خوبی را تجربه کرد. ما کار بسیار ساده ای کردیم. مسیر را هموار کردیم.»

صنعت سیاسی، اجتماعی خودرو

در بخش دیگر برنامه، درباره خودرو و اتفاقاتی صحبت شد که در زمان وزارت فاطمی امین افتاده بود. وزیر اسبق صمت گفت: «خودرو یک صنعت سیاسی و اجتماعی است. سال ۹۷ که تحریم ها آغاز شد، در مردادماه همان سال صنعت خودروی ایران تحریم شد. درحالی که سه ماه بعد صنعت نفت ایران تحریم شد. این نشان می دهد دشمنان ما به خوبی می دانند که خودرو چه اثر سیاسی و اجتماعی دارد و متاسفانه سیاسیون خیلی در این صنعت دخالت می کنند. سال ۹۶، تقریبا یک میلیون خودرو تولید می شد و بین ۷۰ تا ۱۰۰هزار خودرو هم وارد شد. از سال ۹۷ یکهو عرضه کاهش پیدا کرد. ۲۰درصد خودروها ناقص بودند؛ یا آینه نداشتند یا فرمان نداشتند.» وی ادامه داد: «نمی شود گفت به خاطر تحریم ها بود که خودروها ناقص ماندند. تحریم که نشانی غلط است. هرکجا که گیر می کنیم و می خواهیم فرار کنیم می گوییم تحریم است. مگر سال ۱۴۰۱ تحریم ها برداشته شده بود؟ سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰، صنعت خودروسازی ۳۸.۸درصد رشد داشت. آخر سال ۱۴۰۱ فقط هزار خودروی ناقص در پارکینگ ها بود.»

عرضه پایین خودرو، دلیل اصلی مشکلات خودرو است

سید رضا فاطمی امین مشاور اقتصادی رئیس جمهور در دولت سیزدهم درخصوص تاثیر عرضه پایین خودرو بر جامعه گفت: «چهار سالی متوالی سالی ۵۰۰،۶۰۰هزار خودرو کم تر از تقاضای جامعه تولید می شود؛ یعنی در این بخش عقب ماندگی داریم. انباشت تقاضا اتفاق می افتد. مثال سد اینجا هم کاربرد دارد. به خاطر تقاضای بالا، هرچند که الان تولید زیاد شده؛ اما باز هم عقب هستیم. از طرف دیگر قیمت ارز هم رشد داشته است. مردم برای اینکه پولشان از دست نرود، در بازار خودرو سرمایه گذاری می کنند. خودرو کالای سرمایه ای می شود و یک تقاضای کاذب هم شکل می گیرد. در آن مدت مثلا ایران خودرو برای ۱۰هزار خودرو ثبت نام می کرد؛ اما ۱۰میلیون نفر ثبت نام می کردند. تنها راه حل این مشکل، افزایش عرضه است.»

افزایش عرضه خودرو از دو طریق انجام می گیرد. اولین راه آن، افزایش تولید است و راه دیگر، افزایش واردات خودرو است. فاطمی امین توضیح داد: «باید بازار به تعادل برسد. من شخصا سال ۱۴۰۰ با واردات خودرو مخالف بودم؛ چون محدودیت ارزی داشتیم. هرچند که به لحاظ صنفی مخالفت با واردات به ضرر من بود. برای حل این مشکل بر صادرات تمرکز کردیم تا درآمد ارزی رشد کند. سال ۱۴۰۱، قلۀ صادرات ما بود که ۵۴میلیارد دلار درآمد داشتیم و نسبت به سال قبل ۵میلیارد دلار رشد داشت. بعد از آن من موافق با واردات خودرو بودم. ما درآمد ارزی را افزایش دادیم و انتظار داشتیم واردات انجام شود؛ اما بانک مرکزی مخالف بود و می گفت واردات مشکلات ارزی ایجاد می کند. بالاخره واردات خودرو در هیئت دولت تصویب شد و آخر سال ۱۴۰۱، حدود ۱۰۰هزار ثبت سفارش داشتیم.»

سید رضا فاطمی امین در ادامه درباره مشکلات پیش روی واردات خودرو صحبت کرد. به گفته وزیر اسبق صمت، چالش های واردات خودرو بیش از واردات سایر کالاها است. او تصریح کرد: «سال ۱۳۷۱ قانونی تصویب شد، شرکتی که می خواهد واردات خودرو انجام دهد، باید با تولیدکننده قرار داشته باشد. در دوران تحریم ها کدام شرکت خارجی مستقیم قرار داد می بندد؟ قانون دیگری در سال ۱۴۰۱ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که شرکت وارد کنندۀ خودرو باید فناوری را هم وارد کند. همچنین قانون دیگری می گوید شرکت واردکننده باید زنجیرۀ خدمات پس از فروش داشته باشد، درحالی که برای سایر کالا انقدر سخت گیری وجود ندارد. با همه این اوصاف در اواخر ۱۴۰۱، حدود ۱۰۰هزار ثبت سفارش داشتیم.»

سید رضا فاطمی امین در پایان برنامه به این نکته اشاره کرد که مسئولین کشور به خاطر مسائل حاشیه ای، نمی توانند به خوبی کار کنند و گفت: «من فقط پنجشنبه و جمعه ها را فرصت داشتم تا کار کنم. تقریبا هر دو روز مجلس از من سوال می پرسید. تمام مسئولین درگیر حواشی هستند که اگر نباشد به خوبی می توانند کار کنند.» مشاور اقتصادی شهید رئیسی در آخر هم گفت که اگر با تجربه سه سال گذشته مسئولیت وزارت را برعهده می گرفت، حتما بر مدیریت استعدادها و اصلاح ساختارها زمان بیشتری می گذاشت.