صنعت لوازم خانگی آماده جشن خودکفایی

با ممنوعیت واردات لوازم خانگی از کُره جنوبی، تلاش برای افزایش سطح داخلی سازی تولیدات ایرانی بیش از پیش اهمیت پیدا کرده و تحقق این مسئله، برنامه‌ریزی دقیق و فوری را برای جهش سریعتر به سمت خودکفایی در تولید قطعات را ضروری می‌کند.

عملی شدن این مسئله علاوه بر تنوع بخشی به تولیدات داخلی، رشد کیفیت و کاهش قیمت محصولات عاملی برای حضور پررنگ‌تر صنعتگران ایرانی در بازارهای جهانی و به ویژه منطقه است تا ارزآوری بیشتری از این محل صورت گیرد و شاهد تاثیر آن بر رشد اقتصادی کشور باشیم.

بهزاد رحیمی، عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس در این مورد با اشاره به بازار ۵۰۰ میلیون نفری کشورهای همسایه و منطقه، صادرات را یکی از راهکارهای بهبود کیفیت لوازم خانگی داخلی دانست.

وی درباره ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای به ایران، گفت: تولیدکنندگان داخلی توانسته‌اند، با انتقال تکنولوژی در صدد تولید محصولات باکیفیت برآیند و از آنجا که واحدهای بسیاری در حوزه تولید لوازم خانگی فعال هستند، در این بازار انحصار ایجاد نمی‌شود، چراکه هر یک از این واحدها رقیبی برای دیگری هستند.

وی افزود: ایجاد ممنوعیت واردات لوازم خانگی در پی کمبود منابع ارزی از سال 97 باعث شد، واحدهای تولیدکننده لوازم خانگی از توان داخل بیشتر استفاده کنند.

رحیمی با اشاره به ضرورت ارتقاء کیفیت، تنوع و کاهش قیمت لوازم خانگی، ادامه داد: هرچند برخی تولیدکنندگان با تنوع‌بخشی توانسته‌اند، سلایق مختلف مردم را پوشش دهند، اما همچنان نیازمند بهبود کیفیت محصولات و تولید لوازم خانگی متنوع‌تر هستیم.

وی همکاری‌های مشترک با سایر کشورها برای تولید لوازم خانگی باکیفیت از طریق سرمایه‌گذاری را یکی از راهکارهای تنوع‌بخشی به محصولات این حوزه دانست و ادامه داد: در صورتی می‌توان از تولیدکنندگان داخلی حمایت کرد که شاهد تلاش آنها برای تولید محصول باکیفیت و ارزان قیمت باشیم.
عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به بازار 500 میلیون نفری کشورهای همسایه و منطقه، صادرات را یکی از راهکارهای بهبود کیفیت لوازم خانگی داخلی دانست و تصریح کرد: حضور در بازار‌های جهانی و مشارکت با تولیدکنندگان خارجی جهت جذب بازار‌های منطقه‌ای یکی از ضرورت‌هایی است که باید در دستور کار تولیدکنندگان قرار گیرد. علاوه بر این، توجه به هزینه‌های تولید و حذف هزینه‌های سربار به منظور کاهش قیمت لوازم خانگی از دیگر الزامات است.

* خیز بلند صنعت لوازم خانگی برای قطع وابستگی

گام های بلند صنعت لوازم خانگی طی سال های اخیر باعث شده تا این بخش در آستانه برپایی جشنی بزرگ قرار گیرد. علیرضا رزم حسینی، وزیر سابق صنعت، معدن و تجارت تیر امسال با اشاره به تحقق جهش و رونق تولید در صنعت لوازم خانگی ایرانی، از آمادگی این صنعت برای برگزاری جشن خودکفایی تولیدات خبر داد.

هرچند برخی تحقق این وعده را با برخی اما و اگرها همراه کردند اما نگاهی به توان صنعت لوازم خانگی برای جهش بیشتر و عزم جدی تولیدکنندگان برای رشد کمی و کیفی تولیداتشان نشان می دهد که تحقق این هدف چندان دور از دسترس نیست.

لازمه این اتفاق در گام اول داخلی سازی قطعات با تکنولوژی پایین و متوسط در داخل است که تا حد قابل توجهی عملیاتی شده و در گام بعدی نیز باید به سمت داخلی سازی برخی قطعات با تکنولوژی بالا و یا قطعاتی است که تولید آنها در تیراژ پایین صرفه اقتصادی ندارد و در دنیا توسط چند شرکت مشخص تولید می شوند.

کمپرسور یخچال فریزر یکی از نمونه های این قطعات است که هم اکنون امکان تولید آن در داخل وجود دارد، ولی تولیدکنندگان لوازم خانگی آن را از طریق واردات تامین می‌کنند و این در حالی است که این قطعه در سال های گذشته در کشور تولید می شده و حالا هم اگر به تولید برسد قیمت آن در مقایسه با کمپرسور وارداتی، تاثیر بسیاری بر قیمت تمام شده تولید لوازم خانگی خواهد داشت.

اصلی‌ترین قطعه در تولید یخچال و فریزر کمپرسور است که تولید آن در داخل می‌تواند تعداد سازندگان یخچال و فریزر را افزایش داده و تنوع بیشتری به تولیدات، کیفیت و قیمت این محصولات بدهد.

* قیمت لوازم خانگی باید کاهش یابد

محمد رضا پور ابراهیمی،، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در این مورد با تاکید بر اهمیت قیمت‌گذاری مناسب برای لوازم خانگی تولید داخل، معتقد است: حمایت از صنعت لوازم خانگی حمایت مطلق نیست، بلکه مشروط به حضور در بازار‌های خارجی و مشارکت با تولیدکنندگان خارجی جهت به دست آوردن بازار‌های منطقه‌ای است.

وی ادامه داد: در بعضی از اقلام صد درصد ظرفیت تولید پاسخگوی نیاز کشور است و ظرفیت صادراتی هم ایجاد شده است و میانگین صادرات ما سالانه حدود ۳۰۰ میلیون دلار است که به راحتی می‌تواند تا یک میلیارد دلار افزایش پیدا کند و این ظرفیت وجود دارد.
وی با بیان اینکه در تولید لوازم خانگی عمق ساخت متفاوت است، افزود: در بعضی از اقلام لوازم خانگی، عمق ساخت تا 100 درصد، در بعضی از اقلام تا ۸۰ درصد و در بعضی از موارد هم حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد است.

پور ابراهیمی ادامه داد: در حال حاضر شاهد روند رو به رشد در تولید لوازم خانگی هستیم، ولی این میزان تولید پاسخگوی کل نیاز جامعه نیست و پیشنهاد ما به دولت این است که متناسب با شرکت‌های تولیدی در کشور که توانستند ظرفیت بازار‌های خارجی را بگیرند و از کیفیت بالایی برخوردارند و در حوزه رقابتی می‌توانند، ورود کنند سیاست‌های حمایتی اتفاق بیفتد و شرکت‌هایی هم که به هر دلیل می‌خواهند هزینه‌های مازاد خود را به مردم تحمیل کنند و در فضای رقابتی نیستند برای آن‌ها هم یک تصمیم گرفته شود.

وی تاکید کرد: حمایت مطلق از فعالیت در صنعت لوازم خانگی به صلاح کشور نیست، اما مشروط به حضور در بازار‌های خارجی و مشارکت با تولیدکنندگان خارجی جهت به دست آوردن بازار‌های منطقه‌ای است. امروز اروپا محصولات بعضی از کارخانه‌های تولید داخل ما را یک ساله قرارداد می‌بندد، بنابراین اگر این شرط را در کیفیت محصول، صادرات و در همکاری با شرکت‌های خارجی برای ایجاد بازار منطقه‌ای فراهم کنند، قطعاً سیاست‌های حمایتی جوابگو خواهد بود و در غیر این صورت اگر مطلق حمایت کنیم شاید منجر به انحصار، کاهش کیفیت، عدم رقابت و ضرر مردم شود.

* لزوم تشدید نظارت بر قیمت لوازم خانگی

رضا شیوا رئیس شورای رقابت نیز که روزهای پایانی مسئولیت خود را در دوره فعلی فعالیت شورای رقابت می‌گذراند، از ضرورت تعیین ضوابط و دستورالعمل قیمت‌گذاری برخی لوازم خانگی انحصاری در دور بعدی فعالیت این شورا خبر داده و می‌گوید : شورای رقابت هنوز بررسی شرایط بازار لوازم خانگی را آغاز نکرده است، اما در صورت محدودیت واردات و مشکلات تولید و عرضه این اقلام به‌نظر می‌رسد، ورود شورای رقابت در دور جدید به بررسی موضوع انحصار در بازار لوازم خانگی ضروری است.

رئیس شورای رقابت با تأکید بر اینکه بهتر است این موضوع در دستور کار بررسی اعضای جدید این شورا قرار گیرد، افزود: در سال‌های گذشته وضع بازار و تامین لوازم خانگی به‌ دلیل فعالیت مشترک برخی برندهای خارجی و تولید داخل این اقلام متعادل بوده و مصرف‌کنندگان شاهد عرضه محصولات مختلف از چند برند داخلی و خارجی با قیمت و کیفیت متفاوت بودند، به همین دلیل ضرورتی برای اقدام شورای رقابت در این عرصه وجود نداشت.

وی افزود: با تداوم ممنوعیت واردات لوازم خانگی، سهم قاچاق این اقلام از بازار به‌ ویژه در محصولاتی مانند یخچال فریزر سایدبای‌ساید، ماشین ظرفشویی یا اسپیلت، افزایش یافته است. علاوه بر آن، محدویت تولید و عرضه این اقلام موجب عرضه انحصاری محصولات معدود برندهای تولید‌کننده شده که مشکلات عرضه و افزایش قیمت را به‌ دنبال داشته است.
رئیس شورای رقابت گفت: با این روند، شورای رقابت باید دستورالعمل قیمت‌گذاری آن دسته از لوازم خانگی را که تولید و عرضه انحصاری آنها در اختیار یک یا چند برند است، تدوین کند.

وی تأکید کرد: تنها راه ساماندهی بازار و رسیدن به قیمت منصفانه کالاها و خدمات در بازارهای انحصاری، رشد عرضه است و شورای رقابت نیز با تعیین دستورالعمل قیمت‌گذاری در بازارهای انحصاری سعی در عرضه این اقلام با قیمت‌گذاری منصفانه دارد. بر این اساس تعیین ضوابط و دستورالعمل قیمت‌گذاری آن دسته از لوازم خانگی که بازاری انحصاری دارند، می‌تواند در دستور کار بررسی شورای رقابت قرار گیرد.

* تولیدکنندگان بعد از تشدید تحریم‌ها چه کردند؟

حسین فتاحی، یک تولید کننده لوازم خانگی نیز در این مورد با بیان اینکه به گفته معاون ستاد مبارزه با قاچاق کالا، فقط به صورت ته لنجی یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار لوازم خانگی وارد کشور شده است، گفت: بازار فعلا در انحصار تولیدکنندگان داخلی نیست و این کالاهای قاچاق هستند که در بازار جولان می دهند.

وی با اشاره به تاکید اخیر مقام معظم رهبری بر ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره جنوبی به کشور ، اظهار داشت: این تصمیم بسیار به موقع و‌ مدبرانه بود، چرا که در سال 92 وقتی که سیاست های اقتصاد مقاومتی ابلاغ شد اکثر تولیدکنندگان لوازم خانگی که سرمایه گذاران خصوصی هستند، برای تداوم و توان بخشیدن به تولید شروع به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف لوازم خانگی کردند.

وی افزود: صنعت لوازم خانگی یک صنعت ریشه دار است، به همین دلیل وقتی که در سال 92 مورد تقویت قرار گرفت توان رقابتی آن افزایش پیدا کرد به نحوی که در سال 97 وقتی دولت وقت اعلام کرد واردات محصولات تمام شده ممنوع است، تولیدکنندگان داخلی لوازم خانگی توانستند نیاز مصرف کنندگان کشور را برآورده کنند.

این تولیدکننده لوازم خانگی با بیان اینکه پیش از سال 97 با وجود برندهای خارجی در بازار لوازم خانگی، سهم به سزایی از بازار داخلی در اختیار برندهای داخلی بود و‌ صادرات نیز در همان مقطع انجام می شد، تصریح کرد: این موضوع نشان از آن دارد که تولیدکننده ایرانی هم قدرت رقابت پذیری و صادرات داشته است. از سال 92 به بعد اکثر تولیدکنندگان لوازم خانگی به طرف تولید محصولات با گرید انرژی مناسب و همچنین دریافت استانداردهای بین‌المللی اقدام کردند که در نهایت بتوانند صادرات معتبرتری داشته باشند.

وی با تأکید بر اینکه تورم داخلی و گران شدن مواد اولیه به دلیل کرونا در سطح جهانی عاملی شده تا محصول نهایی گران تمام شود، گفت: در همین زمینه بهبود مستمر و بهره وری و صفر کردن ضایعات به همراه بالا بردن کیفیت را در دستور کار خود قرار داده‌ایم تا بتوانیم مقداری از تورم و گرانی را در محصولات جبران کنیم.

در هر حال، با وجود تعداد قابل توجهی از تولیدکنندگان لوازم خانگی در کشور، زمینه برای افزایش کیفی و همچنین رشد صادرات در این بخش فراهم است که توجه به سازندگان قطعات و تلاش برای افزایش سطح دانش و تکنولوژی آنها نقش مهمی در ارزآوری و قطع وابستگی به درآمدهای نفتی داشته باشد.